Meme kanseri farkındalık ayı: “Farkında olmak önlem almaktır”

Adını bildiğimiz, son yıllarda sıklıkla duyduğumuz, özellikle kadınları tedirgin eden, toplum arasında da “kadınlığımı kaybettim” endişesine sebebiyet veren bir hastalıktan bahsedeceğiz bu ay; meme kanserinden.

Yazımıza başlarken öncelikle bilmeniz gereken bir şeyi söylemek isterim: Erken teşhis hayat kurtarır. Erken teşhis için kendinizi ve vücudunuzu tanımak ve anlamak çok önemli rol oynamaktadır. Hiçbir hastalık sizi tedirgin etmesin. Rabbim inşallah bütün hastalarımıza acil şifalar ihsan etsin.

 

Meme kanseri nedir?

Meme kanseri, meme dokusunu oluşturan hücre gruplarından birinin değişime uğraması ve kontrolsüz olarak çoğalması nedeniyle oluşan tümör sonucu ortaya çıkan bir hastalık. Meme kanserlerinin son yıllarda görülme sıklığı oldukça arttı. Küresel ölçekteki istatistiklere göre meme kanserinin görülme sıklığı 100000’de 40-50 civarlarında hesaplanmakta. Bunun yanı sıra, ABD verilerine göre bir kadının hayatı boyunca meme kanserine yakalanma olasılığı 1/8 olarak ifade ediliyor. Her ne kadar ilerleyen yaşlarla beraber görülme sıklığı artsa dahi, meme kanserinden korunmanın bir takım yolları bulunuyor: Sigara ve alkol gibi kanser yapıcı maddelerden uzak durmak, sağlıklı beslenmek ve düzenli spor yapmak, ideal kiloyu korumaya özen göstermek, bebek sahibi olan anneler için ilk 6 ay emzirmek, çok geç yaşta anne olmamak, hormon ilaçlarının kullanımına dikkat etmek. Dikkat ettiyseniz sıraladığımız korunma yolları aslında fıtrata uygun yaşam tarzı.

Risk faktörleri

Meme kanseri için risk faktörleri şöyle sıralanabilir: Kadın olmak, 50-70 yaş arasında ve menopoz sonrası dönemde olmak, ailesinde (anne veya baba tarafında) meme kanserine yakalanmış akrabaları olmak, (Akrabalık derecesi ne kadar yakın ve meme kanserli akraba sayısı ne kadar fazlaysa risk o kadar yükselir),daha önce meme kanserine yakalanmış olmak, adet başlama yaşının erken, menopoz yaşının geç olması, hiç doğum yapmamış olmak, ilk doğumunu 30 yaşından sonra yapmak, doğum yapmış fakat bebeğini emzirmemiş olmak, uzun süreli hormon tedavisi almak, sigara ve tütün ürünleri kullanmak, şişmanlık; özellikle menopoz sonrası fazla kilo almak ve doymuş yağlardan zengin gıdaları

fazla miktarda tüketmek, fiziksel aktivite azlığı.

Belirtileri

Meme içinde kanserleşen bir hücrenin, bir tümör oluşturması ve bir uzmanın muayene sırasında anlamasına ya da radyolojik incelemede belli olmasına kadar hayli uzun zaman geçmesi gerekiyor.

Kadınlar genellikle en az 1 cm. büyüklüğüne ulaşmış bir kitleyi, elle kontrol yöntemi sayesinde fark edebiliyorlar. Burada da kendi kendine meme muayenesi yapmanın ne kadar önemli olduğu karşımıza çıkıyor. Günümüzde meme kanseri belirtilerininin çoğu kişinin kendisi tarafından bulunuyor. Kanserli kitleler nispeten sert, düzensiz kenarlı, yüzeyi pürtüklü görünüyor ve meme dokusu içinde rahatça oynatılamıyor.

Meme kanserinin belirtileri ise; memede elle hissedilen bir sertlik veya kitle, iki meme arasında son dönemde ortaya çıkan asimetri, meme başında veya meme cildinde içe doğru çekinti, memede kızarıklık, yara, egzama, kabuklanma, çatlama, meme cildinde portakal kabuğuna benzer görünüm, meme başında şekil veya yön değişikliği, memede olağan dışı şişlik veya boyut artışı, adet dönemlerinde memede rastlanabilenden farklı karakterde ağrı, meme başından akıntı; özellikle pembe, kırmızı renkte, koltuk altında sertlik, şişlik veya kitle.

Kanser uzak organlara metastaz (yayılım) yapmışsa bu yayılımlar, nadiren meme kanserinin ilk bulgusunu oluşturuyor. Meme kanserinin sıkça yayılma gösterdiği bölgeler ise kalça ve omurga kemikleri ile akciğer ve karaciğer.

Erken teşhis

20 yaşından sonra ayda bir kez her kadının kendi kendini muayene etmesi, yılda bir kez doktora görünmesi ve bazı görüntüleme tetkikleri erken teşhiste büyük önem taşımaktadır. Kendi kendine meme muayenesi adet bittikten sonraki günler, menopozdaki kadınlarda ayın herhangi bir günü yapılması tavsiye edilmektedir. Klinik muayene ise 40 yaş sonrası, meme konusunda uzmanlaşmış bir doktor tarafından yılda bir kez yapılmaktadır. Kişinin ailesinde meme kanseri öyküsü varsa 40 yaş altında da yapılması öneriliyor. Mamografi yine 40 yaşından sonra uygulanmakta, aile öyküsüne göre daha erken yaşta da önerilmektedir. Erkeklerde de meme kanseri görülebiliyor, bu nedenle risk faktörü taşıyan

erkekler başta olmak üzere tüm erkeklerin memelerindeki değişimleri iyi gözlemlemesi gerekmektedir.

Tarama yöntemleriyle meme kanserinde erken tanı rahatlıkla konulabilmekte ve kadınların bu hastalıktan tamamen kurtulmaları sağlanabilmektedir.

Meme kanseri kadınlarda en sık görülen kanser türü ve yaklaşık olarak 8 kadında birinin,

hayatının bir döneminde kapısını çalıyor. Oysa erken evrede saptanan meme kanserinin tedavi edilme ihtimali yüzde 100’ e yakın.

Erken teşhiste en önemli adım

Birinci adım: Muayeneye önce ayna karşısında başlanır. Eller bele konularak önce memelerin simetrik olup olmadığı kontrol edilir. Memelerde görünür bir kitle araştırılır, meme derisinde herhangi bir çöküntü veya renk değişikliği olup olmadığına bakılır.

İkinci adım: Eller yukarı kaldırılarak aynı incelemeler tekrarlanır.

Üçüncü adım: Daha sonra yatarak muayeneye geçilir. Muayeneye önce sağ memeden başlanır. Daha rahat muayene edebilmek için sağ omuz-sırt altına küçük bir yastık konulur. Sağ el başın arkasına yerleştirilir.

Dördüncü adım: Muayene sol elin 2-3 parmak ucu ile gerçekleştirilir. Meme başı çevresinden başlayarak ve meme dokusuna hafifçe bastırarak saat yönünde halkasal hareketler ile herhangi bir duyarlılık veya kitle olup olmadığı kontrol edilir. Tüm meme muayene edildikten sonra koltuk altına bakılır. Sol meme ve koltukaltı da benzer şekilde değerlendirilir.

(Konu ile ilgili video ve resimleri incelemeniz daha doğru muayene olmanızı sağlayacaktır.)

Ekim ayı meme kanseri farkındalık ayıdır. Sizler de etrafınızdaki kişilerle özellere kadınlarla bu farkındalığı kazandırmak adına sohbetlerde bulunabilirsiniz.

Unutmayın ki erken teşhis hayat kurtarır.

Hemşire Zeynep Toprak