Psikolojik olarak okula hazırlık

Okul dönemine giriyoruz. Birçok veli okula hazırlık sürecine geçti. Çocuğun okula hazır olabilmesi için kurallara uyması, sorumluluklarını yerine getirebilmesi ve sağlıklı iletişim kurabilmesi gerekiyor. Bu süreçte yapılması gerekenleri Psikolojik Danışman Betül Sartık’a sorduk. Buyrun okuyalım.

Okula hazırlığı desteklemek için okul öncesi dönemde neler yapılabilir? 

Okul hazırlığını artık anaokulundan başlatıyoruz. Annenin çalışma durumu iyi oluş hali, ortam, yaşam koşulları, maddi durum, çocuğun özel durumu olup olmaması, başlangıç yaşını etkileyen önemli kriterler. İhtiyaç temelli bir şekilde yola çıkmak en doğrusu. Her çocuk kendi özelinde değerlendirilmeye tabi olmalı.

0-3 yaş ebeveyn eşliğinde atölyelere, oyun gruplarına katılmak, park-bahçe-ev ziyaretleri ile sosyalleşmeye dair deneyimlerde bulunması ve ebeveynin güvenli bulduğu aile büyüklerinin evleri-komşular gibi ortamlarda adım adım ebeveyn olmaksızın belli vakitler geçirebilmesi önemli.

Okul öncesinde; akademik gelişim önemli değil, iletişim sosyal bedeni ön planda. 36 ay ayrışmanın da getirdiği gelişimsel özelliklerle gayet uygun bir başlangıç.

Çocuğumun okul öncesine ihtiyaç duyduğunu nasıl anlarım? 

• Arkadaşa sık ihtiyaç duyuyorsa ya da hiç duymuyorsa,
• Anneden süresiz oyuna eşlik istiyorsa,
• Ev etkinlikleri artık onun ilgisini çekmiyorsa,
• Sosyal ortam az, dil becerisi düşükse,
• Anne dışında bir ortamda kalma süresi uzadıysa sağlıklı ayrı kalabiliyorsa,
• Evde ekranla süresi fazla ise okul ihtiyacının başladığını düşünebiliriz.

Okullar açılıyor. Okula hazırlık çoğu zaman okul malzemeleri ve kıyafet seçimiyle yapılıyor. Psikolojik hazırlık üzerine çok durulmuyor. Çocukları psikolojik olarak okula nasıl hazırlayabiliriz?

Okul ve eğlenceyi yan yana getirecek anılar konuşulabilir, rol model olacak bir abi abla ile okulun keyifli yanları gündem edilebilir. Çocuklarla zorlu durumları kolaylaştırmak adına birkaç hayvan veya peg bebeklerle okula giden küçük çocuğun zorlandığı veya zorlanacağı düşünülen durum diyaloglarla canlandırılabilir. Biz buna hazırlayıcı oyun diyoruz.

 Aşırı koruyucu, kontrolcü bir ailede yetişen çocukların uyum problemleri daha fazla oluyor. Böyle zamanlarda ailedeki davranışlar da çok önemli. Bu durumda ailelere ne tavsiye edersiniz?

Söylediğim gibi 0-3 yaş grubunda ebeveyn eşliğinde akran buluşmalarına katılması ve artık 4 yaş itibariyle oryantasyonu aşamalı gerçekleştiren bir okul araştırarak yarım gün gitmesi güzel bir başlangıç olacaktır. Koruyucu ve kontrolcü yapı çocuklara ket vurabiliyor. Psikolojik dayanıklılığını arttırmak okul ilişkilerini ve kendine güvenini arttıracağından, bir spor dalı ile desteklemek, yapabildiği şeyleri gerçekçi bir dille takdir etmeyi tavsiye edebilirim.

Anneden ayrışma deneyimi daha önce sıfır ise ilk ayrışma deneyimi okul olmamalı. Daha güvenli ortam anneanne, babaanne, komşu, teyze gibi yakınlarla annesiz vakit geçirmeyi deneyimlemiş olmalı.

Yeni doğan bir kardeş varken anaokuluna başlayanlar da oldukça zorlanabiliyor. Bu durum kardeş gelmeden önce alıştırmalar şeklinde planlanabilir.

Anne babanın çocuğun büyümesi ile birlikte çocuğa desteği azaltmadığı durumda okulda da bu desteği görmek isteyen çocuk zorlanıyor, özellikle yemekhane ve tuvalet gibi alanlarda kriz olabilir. O yüzden yavaş yavaş bireysel alanları genişletmek, sorumluluk zinciri yaparak özbakım becerileri çocuğa devredilmeli.

Okul kaygısı ile ilgili tavsiye kitaplar:

• Kızamık çıkaran fil
• Okula gitmek istemeyen zebra
• Avucumdaki öpücük.